Verslag Startbijeenkomst II: Meetplan opstellen in de Gooi en Vechtstreek

Op 15 december 2022 vond de tweede bijeenkomst van Hollandse Luchten in de Gooi- en Vechtstreek plaats in het Huis van Eemnes in Eemnes. De avond werd geopend door Imme Ruarus van Waag Futurelab. Zij vertelde kort over het burgermeetnetwerk Hollandse Luchten. Daarna gaf Hester Volten van het RIVM een presentatie over luchtkwaliteit en het meten van luchtkwaliteit. Tijdens de presentaties kwamen al gesprekken op gang: want hoe verhoudt de data van het burgermeetnetwerk zich tot de data van het RIVM? En wat kunnen we met die data?

Hester vertelt dat het RIVM met officiële meetstations de luchtkwaliteit in Nederland meet, maar dat met de burgermeetsensoren fijnmaziger wordt gemeten. Het RIVM heeft een algemeen beeld van de luchtkwaliteit in Nederland. Ze weten bijvoorbeeld dat wanneer het koud is, de wind vaak uit het oosten komt en er dan veel fijnstof in de lucht zit. Maar het RIVM heeft minder zicht op wat er lokaal gebeurt, ze lopen immers niet rond in de buurt. Bewoners wel, zij ervaren wat er dagelijks in hun omgeving gebeurt. Bijvoorbeeld het vermoeden van een slechte luchtkwaliteit door het ruiken van veel houtstook.

Bewoners kunnen in het project Hollandse Luchten nu zelf luchtkwaliteit onderzoeken. Hiermee krijgen ze meer grip en inzicht te geven op de luchtkwaliteit. Bewoners leiden zelf het onderzoek: ze stellen zelf meetvragen op en maken daarbij een meetplan. Het meetplan bestaat is afhankelijk van wat de leden willen meten, dat bepaalt hoe ze dat kunnen doen en welke eventuele andere data er nodig is, zoals het bijhouden van ervaringen als het ruiken van de openhaard of de windrichting. Iemand uit Eemnes vroeg zich hierbij af, of die ervaringen op één manier moeten worden bijgehouden. Hester raadde dat wel aan.

De data en inzichten in de lokale luchtkwaliteit, geven bewoners naast inzicht ook handelingsperspectief. Aan de ene kant biedt het persoonlijke handelingsperspectieven. Met de nieuwe inzichten kan bijvoorbeeld een schonere route gekozen worden om naar het werk te fietsen. Aan de andere kant kunnen bewoners door middel van de data beter het gesprek aangaan met gemeentes, de provincie, kennisinstellingen en vervuilers.

Mark is een van de bewoners die vanaf het begin al nauw betrokken is bij Hollandse Luchten. Imme vroeg hem daarom kort wat te vertellen over de start van Hollandse Luchten in de BEL-combinatie. Samen met Arjan, Moos en Evert, is hij al een tijd bezig met geluidsoverlast en de uitstoot van fijnstof en NO2 veroorzaakt door de snelwegen de A27 en A1. Hij wil graag aantonen dat luchtvervuiling een maatschappelijk probleem is waarbij een grote groep sterk staat in de zoektocht naar een oplossing. 

Na de presentatie is het pauze en kan iedereen de informatie laten bezinken onder het genot van een frisje en bitterbal. Daarna splitsen we ons op in twee meetgroepen: Gooise meren en de BEL-combinatie (Blaricum, Eemnes, Laren). Aan de hand van regiokaarten, post-its, stickers gingen we aan de slag met het opstellen van een meetplan.

De BEL-combinatie
In de BEL-gemeente waren er veel ideeën over wat er gemeten kon worden. De snelwegen A1 en A27, het verschil tussen de drie dorpen, de uitstoot van de scheepvaart, lokale houtstook en de asfaltfabriek. Een aantal meetvragen uit de meetgroep BEL-combinatie over zijn:

  • Hoeveel fijnstof komt er op een punt tussen de twee snelwegen? En hoe verspreidt het fijnstof zich over Gooi- en Eemland?
  • Hoe gezond zijn onze openbare ruimtes?
  • Hoeveel fijnstof komt door lokale bronnen, zoals houtskool, verkeer A27, oude dorp.
  • Hoeveel fijnstof is er in het buitengebied?
  • Hoe effectief is een geluidswal voor het tegenhouden van stikstofdioxide NO2?
  • Wat is het verschil in meetresultaten tussen de linker en rechterkant van de A1?
  • Hoeveel fijnstof komt er op een punt tussen de twee snelwegen? En hoe verspreidt het fijnstof zich over Gooi- en Eemland?

Gooise Meren
In Gooise Meren wordt een plan gemaakt voor Muiden en Muiderberg, onder andere om de luchtkwaliteit rond de A1 in kaart te brengen, maar ook om te onderzoeken of de vliegcorridor die over het gebied gaat invloed heeft om de metingen. In het bijzonder wordt er gekeken of we plaatsen in kaart kunnen brengen waar mensen buiten recreëren. In Naarden en Bussum willen de bewoners onder andere bronnen als doorgaand verkeer en houtkachels in kaart brengen. Naast fijnstofsensoren zullen in het gebied ook Palmes buisjes opgehangen worden om NO2 te meten.

Een aantal meetvragen uit de meetgroep Gooise Meren:

  • In de wijken waar veel houtkachels zijn, hoe hoog is daar de fijnstof en hoe schadelijk is dit?
  • Hoe ziet het verloop van fijnstofpieken eruit?
  • Wat is de PM 2,5 waarde bij een school in de buurt?
  • Hoe draagt het verkeer op (deze) snelwegen bij aan fijnstof en stikstof uitstoot op plekken waar veel buiten gecreëerd wordt (met name gericht op de piekbelasting)?

In maart zal er een data-analyse bijeenkomst worden georganiseerd worden om gezamenlijk naar de opgehaalde data van de afgelopen maanden te kijken en daarover in gesprek te gaan.

Benieuwd naar hoe de eerste bijeenkomst in de Gooi en Vechtstreek verliep? Lees het verslag van de eerste bijeenkomst .