De IJmond is de locatie deze pilot, dankzij opdrachtgever Omgevingsdienst (OD) IJmond. Als dit werkt kan de methode ook op andere locaties ingezet worden. In de pilot worden nieuwe, low-cost roetsensoren getest om pieken in metingen te identificeren die komen door houtstook. TNO, OD IJmond, Waag Futurelab en bewoners van de IJmond onderzoeken ook wat bewoners en overheden met deze data kunnen.
Tussentijdse update
De pilot is in november 2023 van start gegaan. Inmiddels zijn drie roetsensoren en een centraal meetpunt onderdeel van het onderzoek. Twee van die sensoren werken goed, met de andere twee zijn er een aantal technische problemen waaraan wordt gewerkt. In deze regio is er relatief veel grof stof vergeleken met een eerdere test van deze sensoren op een andere locatie. Hierdoor slibben de sensoren langzaam dicht, daardoor verslechterd het signaal. We blijven onderzoek doen naar de sensoren. Het is de bedoeling dat in de zomer van 2024 drie roetsensoren goed werken. Daarna wil TNO in het najaar nog vijf roetsensoren plaatsen, zodat er in totaal zes werkende meetpunten bij bewoners zijn, en twee sensoren ter controle op de meetwagen staan voor het nieuwe “stookseizoen” begint. Het stookseizoen is de periode waarin veel mensen de houtkachel gebruiken.
Eerste resultaten van het onderzoek
Hoewel het officiële rapport pas eind juli uitkomt, kan Paula Bronsveld van TNO wel vast een tipje van de sluier oplichten. Het lijkt erop dat de aanpak van het onderzoek werkt.
In onderstaande afbeelding zie je een piek in de metingen, die door het high-end meetpunt kan worden verbonden aan houtstook. Naast deze meting zijn de data van een aantal SODAQ sensoren meegenomen die leden van Hollandse Luchten beheren. Je ziet een duidelijk verband tussen de metingen: bijna alle SODAQ sensoren volgen het officiële meetinstrument. Daarnaast zie je een mooi verloop. Je ziet dat de wolk van houtrook dichter bij sommige sensoren was dan bij het high-end meetpunt. Ook zie je verschil tussen de sensoren door de afstanden: sensoren die verder weg van de houtrook hingen, meten een lagere waarde, het fijnstof was daar alweer door de luchtlagen verspreid.
Van SODAQ 272 weten we dat deze op 1 mei binnen was gemonteerd, in plaats van buiten aan de gevel. Het is dus logisch dat deze als enige significant afwijkt. De beheerder van deze sensor gebruikte deze data om te onderzoeken hoeveel fijnstof er in huis vrijkomt bij het aansteken en bijvullen van de houtkachel.
Het doel van de pilot is om te bepalen of je door een combinatie van fijnstof en roetsensoren op meerdere plekken in een gemeente te plaatsen, een kwantitatieve, tegen de norm te toetsen uitspraak kunt doen over de bijdrage en verspreiding van houtrook.
In de onderstaande afbeelding zie je de verschillende normen. In het voorbeeld is het zeer waarschijnlijk aan te tonen dat het 24-uurs gemiddelde boven de WHO-norm van 15 µg/m3 per 24 uur komt (de WHO-norm). Het is ook aan te tonen dat de stijging in het fijnstofgehalte die dag komt door verbranding van hout. Het officiële rapport van TNO zal laten zien of we dit met de pilot al 3 à 4 keer per jaar kunnen meten. Zo kunnen we laten zien hoeveel invloed houtstook heeft op de luchtkwaliteit in relatie tot de gezondheidsnormen van de WHO.
Het is hierbij belangrijk om te weten dat WHO-normen geen wetgevende normen zijn. De EU-normen gelden als wetgevende normen. Lees hier meer over het verschil en bekijk de hele tabel.
Vervolg van het project
De eerste uitkomsten van het project zijn veelbelovend. We hebben daarbij nog niet eens het volle potentieel van de roetsensoren gebruikt, omdat er nu nog maar twee van de zes correct functioneren. Wij zetten daarom in op de verlenging van dit pilotproject, met de ambitie om ook het stookseizoen, de winter, van 2024/2025 mee te nemen. We zijn hiervoor afhankelijk van externe financiering. We hopen zo snel mogelijk bekend te maken of deze verlenging doorgang kan vinden.
De volgende bijeenkomst vindt plaats op dinsdag 10 september 2024. TNO zal dan de officiële rapportage van het pilotproject delen. In de zomer zullen de roetsensoren blijven hangen, en één van de roetsensoren zal worden gerepareerd. We gaan onderzoeken of we de zogenaamde “zomerstook” kunnen meten. Dat is rook afkomstig van barbecues en vuurkorven. Hiervoor vragen we deelnemers met een roetsensor om tijdens deze zomer een bepaalde tijd een geurdagboekje bij te houden.
Wil je hieraan meedoen? Wil je op de hoogte worden gehouden van dit project? Stuur dan een mail aan annabel@waag.org of meld je aan voor de nieuwsbrief van Hollandse Luchten.