Voor de meetgroepen in de Gooi- en Vechtstreek vond op donderdag 16 november de laatste data-analyse bijeenkomst van 2023 plaats in Bussum. De meetgroepen zitten in de BEL-combinatie, Gooise Meren en Hilversum. Bewoners, gemeenten, TNO, GGD Amsterdam en de Provincie Noord-Holland kwamen samen om de data van een jaar lang meten te analyseren. Ook Jeroen Olthof, gedeputeerde van Provincie Noord-Holland was aanwezig.
Jeroen Olthof opent de avond. Hij spreekt zijn nieuwsgierigheid uit over de bevindingen van een jaar meten en is enthousiast om door te gaan met Hollandse Luchten in 2024.
Daarna neemt Imme Ruarus van Waag Futurelab het woord. Op het programma staat een presentatie van Taoufik Bakri (TNO) die een introductie geeft van de duiding van data en het data-analyse dashboard. Daarna presenteren bewoners Ruud en Henk ieder hun onderzoek. Na de presentaties gaan de verschillende meetgroepen in gesprek over de inzichten en voortgang van Hollandse Luchten. Illustrator Danibal maakte een visueel verslag van de avond. Je kunt de presentaties en de illustraties downloaden onderaan deze pagina.
TNO: Over dataverwerking en data-analyse
Taoufik geeft een korte introductie over data-analyse. Welk proces gaat er vooraf aan de analyse? De eerste stap is datacollectie: het verzamelen van de data met de SODAQ AIR’s. Je kunt ook andere databronnen gebruiken, zoals weerdata van het KNMI. Wanneer al deze data samen worden gebracht, heet dat datafusie. De data-analyse werkgroep van Hollandse Luchten houdt zich bezig met het proces van data-cleaning: het checken van de datakwaliteit. Er wordt bijvoorbeeld gewerkt aan een kalibratie: een correctie van de data.
In het Hollandse Luchten Data-Analyse Dashboard kun je de kalender gebruiken om te zien welke dagen opvallen. Taoufik analyseert samen met de aanwezigen de hoge fijnstofpiek op 9 september. Destijds riep het RIVM al op tot een stookalert vanwege hoge ozon- en fijnstofconcentraties dat weekend die smog zouden veroorzaken. Over de oorzaak van de hoge fijnstofconcentratie worden er op het forum veel gedachten en mogelijkheden gedeeld.
De BEL-combinatie: Fijnstof metingen
Ruud, Moos en Evert hebben onderzoek gedaan naar bronnen van fijnstof in de Blaricum, Eemnes en Laren. Zij onderzochten de invloed van snelwegen en het verschil tussen het woongebied en het buitengebied.
Ruud presenteert hun analyse: “Fijnstof is om 7.00 uur het hoogst en om 15.00 het laagst in de BEL en NH”. Verder is er nauwelijks verschil te zien tussen de metingen langs de A27, de woonwijken en het buitengebied. Bij de snelwegen worden over het algemeen iets hogere fijnstofwaarden gemeten, waarbij het Meetpunt kruispunt A1/Hilversumse weg de hoogste waarde in BEL geeft. De laagste waarden worden gemeten door het meetpunt in Laren Mauvezand. De pieken zijn vaak te herleiden naar houtkachel: “Je kunt het ruiken en dan kijken op de kaart.” vertelt Ruud. Maar de kachels moeten dan wel dichtbij de sensor staan.
Ruud concludeert dat met de huidige data er geen echte grote lokale bronnen van fijnstof zijn gevonden. “We weten helaas niet wat bronnen van fijnstof zijn”.
Voor het vervolg van Hollandse Luchten is de wens om door te gaan met meten om de langere termijn trends te analyseren. De meetgroep kan het logboek gebruiken om ook ervaringen van luchtkwaliteit bij te houden. “We willen allemaal dat de luchtkwaliteit ideaal is, maar dat gaat niet gebeuren. Maar we kunnen wel onderzoeken wat de situatie nu is en wat we zelf kunnen doen” aldus Ruud.
Hilversum: burgermeetnetwerk Meetbaar Hilversum
Henk gaf een presentatie over de meetgroep in Hilversum. In 2020 is Meetbaar Hilversum van start gegaan met een eigen burgermeetnetwerk in samenwerking met gemeente Hilversum. De meetgroep maakt gebruik van sensorkits van Sensor.Community. De doelen destijds waren: de sensoren moeten aan de standaard van het RIVM voldoen, de data verschijnt op Samenmeten.nl en er komen 50 meetpunten.
In 2022 is Meetbaar Hilversum aangesloten bij Hollandse Luchten. Als onderdeel van Hollandse Luchten willen ze onderzoeken hoe hun metingen kunnen worden verbeterd en vindt er kennisdeling plaats met de andere meetgroepen. Omdat in Hilversum gemeten wordt met een andere sensor, vragen de bewoners zich af welke sensor beter is.
Tobias van de GGD reageert op deze vraag “Het is niet met zekerheid te zeggen of de sensor van Sensor.Community beter of minder goed is, want we vergelijken de sensor op dit moment niet direct met de SODAQ AIR en de officiële metingen”. Om dat te onderzoeken zou er een sensor op een LML-stations geplaatst kunnen worden. Ook laat Tobias weten dat de SODAQ wel aardig betrouwbaar is, omdat er vergeleken met andere fijnstofsensoren vrijwel geen uitval is van de sensor.
Vervolggesprekken
Na de presentaties bespreken de bewoners per meetgroep wat ze graag willen met Hollandse Luchten in 2024 en wat ze daarvoor nodig zouden hebben.
In de meetgroep uit de BEL-combinatie wordt geopperd of er een officieel meetpunt in de Gooi- en Vechtstreek kan komen om meerdere onderdelen van luchtkwaliteit te meten. Maar het lijkt de meesten beter om een met een gestuurde vraag data te verzamelen. Bijvoorbeeld door te kijken welke lokale bronnen mogelijk invloed hebben op de kwaliteit van de leefomgeving. Aan de hand van die bronnen kunnen bewoners gericht kijken hoe daar data over verzameld kan worden. Het RIVM of de GGD Amsterdam kunnen ondersteuning bieden in het onderzoeken van de volgende stap.
De meetgroep van Gooise Meren bespreekt dat ze graag willen meten hoe het zit met de uitstoot van fijnstof door houtstook en de snelweg. Dat is lastig te onderzoeken met de huidige meetdata. De meetgroep vroeg zich af hoe zij dat beter kunnen doen. Het gesprek ging ook hier over de afweging tussen meer sensoren ophangen op strategisch plekken en het aanvullen van de SODAQs met een officieel meetpunt.
De meetgroep in Hilversum willen graag het aantal sensoren uitbreiden, zodat ze een fijnmaziger meetnetwerk hebben. Het opbouwen van een archief aan data wordt heel belangrijk gevonden, en ook in Hilversum wordt er graag verder onderzocht wat de beleving van de luchtkwaliteit is en of deze correspondeert met de data. Er interesse in technologieën waarmee maatregelen getest kunnen worden zoals de Urban Strategy Tool die TNO ontwikkelt.
Al met al waren het nuttige gesprekken en biedt het al een eerste perspectief op het vervolg van de huidige meetperiode. We gaan hier komend jaar verder mee aan de slag! Alle leden van Hollandse Luchten die dit jaar hebben gemeten, wordt gevraagd om de eindevaluatie in te vullen, via deze enquête. Door middel van de resultaten van deze enquête kan het team van Hollandse Luchten het meetjaar 2023 evalueren en samen het plan voor volgend jaar ontwerpen.