Op woensdagavond 15 juni vond er in het Stadslab in Buiksloterham een data-analyse sessie plaats om te kijken wat er na bijna drie jaar meten te zien is in de data. (De meetgemeenschap in Buiksloterham is van start gegaan in september 2019). Tegelijkertijd was dit een afsluiting voor Hollandse Helden Repke en Saskia, die na zich lange tijd te hebben ingezet voor Hollandse Luchten, nu verder gaan met andere projecten.
Sensorhouders uit de buurt waren uitgenodigd om hun meetvragen mee te nemen om deze te kunnen stellen aan de aanwezige leefomgeving adviseurs van de GGD Amsterdam en data-analisten van de provincie Noord-Holland. De sessie werd geleid door Gerda (provincie Noord-Holland) en Tobias (GGD Amsterdam).
We deelden eerst een algemene impressie van de data. Een snelle eerste observatie is dat het gehalte stikstofdioxide (NO2) ‘s nachts hoger ligt dan overdag (zie linksboven afbeelding 1). Dit valt voor een groot deel toe te schrijven aan het feit dat de relatieve luchtvochtigheid ‘s nachts hoger is door de lagere temperatuur. De experimentele sensoren die zijn gebruikt in de HoLu-kits zijn hier gevoelig voor, waardoor de metingen hoger uitvallen dan de eigenlijke hoeveelheid stikstof. In de metingen is er een duidelijke correlatie tussen de NO2-metingen en de temperatuur/luchtvochtigheid (rechts afbeelding 1). Dit is bijv. ook te zien door metingen gedurende de zomermaanden met metingen in de rest van het jaar te vergelijken. Zie linksonder in afbeelding (1) de meetgegevens van juli en augustus 2021. Gedurende deze periode zijn de metingen accurater, omdat het relatief droog en warm was. Mogelijk spelen verkeersbewegingen (lees: de spits) ook nog een rol, we zien namelijk een piek in NO2 ‘s ochtends na 6 uur en ‘s avonds na 6 uur (zie linksboven afbeelding 1). Maar het is moeilijk om dit definitief te concluderen omdat luchtvochtigheid en temperatuur ook de aanwezigheid van NO2 beïnvloeden rond die tijden.
Een aanwezige bewoner vraagt of deze luchtvervuiling gevaarlijk is voor de gezondheid. Hierop presenteert Henke van de GGD Amsterdam kort een stukje over luchtkwaliteit en de gezondheid. Luchtvervuiling is een mengsel van allerlei stoffen, waaronder stikstofoxiden (NOx), maar ook fijnstof. Het is bekend dat luchtvervuiling effect heeft op onze gezondheid, maar omdat er geen laagste detectiegrens bekend is waarop geen effecten plaatsvinden, en het er dus op lijkt dat elke vorm van luchtvervuling effecten heeft, wordt aangeraden: hoe lager de waarden, hoe beter. (Internationale) instituties spelen een belangrijke rol bij het stellen van normen; die van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn bijvoorbeeld strenger dan die van de Europese Unie (EU), waar Nederland zich aan houdt. De gemeten waarden in Buiksloterham liggen in ieder geval netjes onder de EU-norm van 40 en er zijn gedurende de zomer van 2021 ook geen pieken boven de 200 gemeten (zie stippellijn in de grafiek linksonder afbeelding 1). Deze pieken mogen maar maximaal achttien keer per jaar voorkomen.
Een van de sensoren in Buiksloterham gedraagt zich echter niet zoals de algemene trend. Dat is sensor 175 aan de Papaverweg (zie afbeelding 2, oranje lijn), deze hangt aan het Stadslab Buiksloterham. Saskia van het Stadslab legt uit dat de kavel aan de overkant wordt klaargemaakt voor nieuwe gebiedsontwikkeling. Hierbij moet er veel beton worden klein gemaakt en verwijderd en deze werkzaamheden vinden overdag plaats. Men was benieuwd wat voor effect dat zou hebben op de uitstoot van fijnstof. De datavisualisatie van Gerda laat inderdaad zien dat er overdag door sensor 175 meer fijnstof wordt gemeten dan ‘s nachts en ook meer dan bij andere sensoren in de omgeving (zie afbeelding 2). Hoewel er niet definitief geconcludeerd kan worden dat dit door de werkzaamheden komt, is het zeker het onderzoeken waard.
Als we een breder beeld van Amsterdam nemen, met daarbij ook de metingen van de GGD Amsterdam, kunnen we zien dat een paar jaar geleden de normen niet werden gehaald. Afgelopen jaren is er dus wel verbetering gekomen in de luchtkwaliteit en deze trend zal zich naar verwachting doorzetten. Dit heeft o.a. te maken met de milieuzones die de gemeente Amsterdam heeft ingesteld, maar ook met nieuwe regels voor de industrie en het feit dat er steeds schonere (nieuwe) auto’s op de weg komen, en oude auto’s uit het stadsbeeld verdwijnen.
De aanwezige deelnemers vragen zich vervolgens af wat zij als burger kunnen doen? Concreet kunnen mensen de bronnen van luchtvervuiling uit de weg gaan, en dit meenemen in de keuze om op een bepaald tijdstip een bepaalde route naar school/werk te lopen/fietsen, bijv. niet langs een drukke weg. Daarnaast benadrukt de GGD dat men het effect van houtkachels en open vuur niet moet onderschatten; in de rook zit namelijk veel fijnstof en andere ongezonde stoffen. Hollandse Luchten kan ervoor zorgen dat we met elkaar over dit soort thema’s in gesprek gaan. Door lokaal de luchtkwaliteit te meten, worden mensen zich meer bewust van het probleem.