Hollandse Luchten bestaat momenteel uit ongeveer 200 leden die de luchtkwaliteit op lokaal niveau meten en analyseren. Meestal hebben zij een doel met deze metingen. Zij willen weten of de luchtkwaliteit invloed heeft op hun gezondheid, hoe de lokale luchtkwaliteit zich verhoudt tot andere gemeenten in Nederland en of er iets te doen valt om de luchtkwaliteit lokaal te verbeteren. Uit onderzoek blijkt dat Nederlanders gemiddeld 9 maanden korter leven door blootstelling aan fijnstof en dat verschillende ziektes veroorzaakt of verergerd kunnen worden door luchtvervuiling.
Hollandse Luchten is meer dan een meetproject. In Hollandse Luchten bouwen bewoners, overheid en kennisinstellingen een samenwerking met elkaar op. Provincie Noord-Holland, Waag Futurelab, RIVM, GGD Amsterdam, TNO, AethiQs, lokale partners en de Hollandse Helden helpen in Hollandse Luchten de leden en partnerorganisaties om hun doelen te bereiken. In 2018 zijn we begonnen als pilot van de provincie Noord-Holland, en elk jaar leren we meer over hoe we onze leden het beste kunnen ondersteunen bij het behalen van hun doelen. In dit artikel kan je lezen wat we voor je kunnen doen.
Sensoren en data-analyse
Welke “middelen” hebben we dan? Het meest bekende hulpmiddel dat Hollandse Luchten biedt is het uitlenen van fijnstofsensoren in de vorm van de SODAQ Air. Deze fijnstofsensoren meten een bepaald soort fijnstof, namelijk PM 2,5. Lees hier meer over PM 2,5 en andere vormen van luchtvervuiling. Daarnaast kunnen leden locaties kiezen voor Palmesbuisjes, waarmee stikstofdioxide (NO2) wordt gemeten. Deze Palmesbuisjes worden opgehangen door de GGD Amsterdam, partner in Hollandse Luchten. De GGD Amsterdam analyseert de inhoud van de Palmesbuisjes elke vier weken.
De data van de SODAQ AIR sensoren wordt daarnaast weergegeven op de Hollandse Luchten Kaart en het Data Analyse Dashboard. Daarnaast verzamelen we allerlei andere mogelijkheden voor data analyse en open data op de kennispagina van Open Data.
Middelen Hollandse Luchten Waag Futurelab CC BY-NC-ND, 2024
Bijeenkomsten en methoden
In een aantal regio’s in Nederland zijn Hollandse Luchten meetgroepen actief. Bij elke regio is een contactpersoon van Waag Futurelab betrokken die de leden van de meetgroep bijstaat en de bijeenkomsten organiseert. Waag Futurelab heeft veel ervaring met citizen science en open technologie. In Hollandse Luchten worden verschillende methoden gebruikt die de meetgroepen helpen om meetvragen op te stellen, doelen te bepalen en die te bereiken. De methoden die Waag ontwikkeld zijn open source, zodat ook andere burgermeetprojecten hier gebruik van kunnen maken. Hollandse Luchten werkt vraaggestuurd. Bij vraag naar een bijeenkomst over een bepaald thema, of een excursie naar bijvoorbeeld een meetstation van het luchtmeetnet, kan je contactpersoon je ondersteunen om dit te organiseren.
Samenwerkingspartners en lokale partners
Hollandse Luchten is een initiatief van de Provincie Noord-Holland waar inwoners middels open source en betaalbare meetsensoren meer inzicht kunnen krijgen op de luchtkwaliteit in gebieden waar de leefkwaliteit onder druk staat. Maar Hollandse Luchten is meer dan een meetproject. Het is ook een samenwerking tussen bewoners, overheid en kennisinstellingen. Hier werken meerdere partners aan mee: Waag Futurelab, RIVM, GGD Amsterdam, AethiQs en TNO. Daarnaast zijn er lokale partners die betrokken zijn bij de lokale meetgroepen zoals gemeenten, een lokale GGD, een regiokantoor, de lokale omgevingsdienst, en in sommige meetgroepen ook de lokale bibliotheek, museum of een vergaderzaal. Je hebt als lid direct toegang tot deze partners. Wil je bijvoorbeeld een vraag stellen aan het RIVM? Een zaal gebruiken bij de bibliotheek? Of een idee delen met de gemeente? Je contactpersoon kan je verder helpen.
Werkgroepen en Hollandse Helden
De projectpartners komen regelmatig samen tijdens drie werkgroepen: de communicatie-, data-science- en techniek werkgroep. De werkgroepen bestaan uit een mix van projectpartners en een vertegenwoordiging vanuit de leden. Hollandse Helden zijn, naast lid van een meetgroep, ook het gezicht van de meetgroep en nemen een centrale rol in. Zij kunnen invulling geven aan hun rol in de meetgroep, bijvoorbeeld als eerste aanspreekpunt voor leden en het co-organiseren van bijeenkomsten of activiteiten. Ook vertegenwoordigen de Helden de lokale meetgroep in bijeenkomsten met Waag Futurelab en Provincie Noord-Holland. De Hollandse Helden komen een keer per maand samen tijdens een online overleg. Alle leden zijn welkom om deel te nemen aan een werkgroep of aan het team van Hollandse Helden.
Communicatiemiddelen
Op de website van Hollandse Luchten delen we kennis over luchtkwaliteit, open data en data-analyse. Leden van Hollandse Luchten kunnen ook artikelen insturen voor op de website, of ideeën aanleveren voor de nieuwsbrief. Dat kun je doen via je contactpersoon. We gebruiken het forum van SamenMeten om onderling te kunnen discussiëren over data en data-analyse. Daarnaast ondersteunt de werkgroep communicatie ook met perscontact en publicaties in de media.
Pilots en onderzoek
Hollandse Luchten is een onderzoeksproject. In 2018 zijn we begonnen als pilot van de provincie Noord-Holland, en elk jaar leren we meer over hoe we onze leden het beste kunnen ondersteunen bij het behalen van hun doelen. Als onderdeel van het Smart Citizens Lab deelt Waag de kennis die we opdoen zo veel mogelijk met een Creative Commons licentie, zodat ook andere burgerwetenschapsprojecten hiervan kunnen profiteren. Soms kunnen we onze kennis inzetten voor een nieuw pilotproject. Zo hebben we een onderzoek gepubliceerd over het meten van geluid in de Gooi- en Vechtstreek en onderzoeken we of we luchtvervuiling door houtstook aan kunnen tonen in het pilotproject houtstook.
Hoe kunnen we jou helpen?
Dit zijn allerlei manieren waarop wij onze leden als “team Hollandse Luchten” kunnen ondersteunen bij meten en verbeteren van de luchtkwaliteit. Het gaat dus veel verder dan alleen meten met sensoren! Staat je hulpvraag hier niet tussen? Zijn we iets vergeten? Neem dan contact met ons op.